Gezonde sportomgeving
Een hockeyvereniging is een belangrijke sportieve en sociale ontmoetingsplaats. Het sporten draagt bij aan een gezonde leefstijl, een gezond gewicht en minder stress. Bij sporten en bewegen hoort uiteraard ook een gezonde sportomgeving: een rookvrij sportterrein waar gezonde voeding en verantwoorde alcoholgebruik de norm zijn.
Behoefteonderzoek Gezonde Sportomgeving
Om inzicht te krijgen in hoeverre hockeyers, hockeyfans en andere betrokkenen tevreden zijn over hun sportomgeving, ten aanzien van voedings-, alcohol- en rookbeleid hebben wij als KNHB eind 2023 een vragenlijst uitgezet binnen het KNHB Panel. De belangrijkste resultaten van het onderzoek hebben we hieronder overzichtelijk samengevat in een factsheet. Meer informatie over het onderzoek lees je hier.
Tien praktische tips
Voordat we uitgebreider ingaan op deze drie thema’s, lees je hieronder alvast 10 tips over wat je kunt doen om jouw vereniging gezonder te maken.
Rookvrije hockeyvereniging
In het Nationaal Preventieakkoord legden sportbonden, NOC*NSF en het ministerie van VWS de ambitie vast voor een volledig rookvrije sport in 2025. Met een rookvrij sportterrein geeft een sportvereniging het goede voorbeeld aan kinderen. De vereniging draagt met alle staf, ouders en supporters uit dat niet-roken de norm is, waardoor kinderen minder snel zelf gaan roken.
Wij hebben als KNHB samen met onze verenigingen de ambitie om een gezonde, sportieve leefomgeving voor kinderen te bevorderen. Daarom onderstrepen we het belang van een rookvrije generatie en stimuleren en ondersteunen we hockeyverenigingen om rookvrij te worden.
Rookvrij betekent dat de sportterreinen volledig rookvrij zijn of dat er rookafspraken zijn gemaakt waardoor kinderen niet meer in aanraking komen met roken. In september 2024 voerde ruim 94,5% van onze hockeyverenigingen een actief rookbeleid. 64% was geheel rookvrij. We zijn dus heel erg goed op weg, maar om in 2025 volledig rookvrij te zijn, hebben we nog een paar stappen te nemen.
Wat kun je doen?
Wil jouw vereniging ook aan de slag met een rookbeleid of wil je van gedeeltelijk naar een volledig rookvrij? En kun je daarbij nog wel wat hulp en tips gebruiken? Download hieronder het stappenplan en het document met de belangrijkste argumenten om jouw club ook rookvrij te maken en antwoorden op veelgestelde vragen.
Ook op de website Sport Rookvrij vind je uitgebreide informatie en hulpmiddelen om bij jouw leden draagvlak te creëren voor een rookvrije sportclub. Ook kun je jouw vereniging via deze site officieel laten registreren als rookvrij en de bekende rookvrijbordjes bestellen. Daarmee laat je aan leden en bezoekers zien dat er op jullie vereniging niet wordt gerookt.
Grootschalig onderzoek
Het Amsterdam UMC, Tranzo en Tilburg University onderzochten het rookvrij beleid op Nederlandse voetbal-, hockey-, tennis- en korfbalverenigingen. In onderstaande factsheet zijn de onderzoeksresultaten samengevat. Hierin staan ook tips voor verenigingen voor het vergoten van draagvlak en handhaving van het rookvrij beleid.
Bekende sporters roepen op tot rookvrije sport
Ook voormalig topsporters Teun de Nooijer, Michaëlla Krajicek en Frank de Boer roepen alle clubs en clubbestuurders van Nederland op om rookvrij te worden. Ze gingen op bezoek bij de club waar ze als jeugdlid actief waren. Toen roken in de kantine, kleedkamer en langs het veld nog heel normaal was. Inmiddels zijn die clubs rookvrij of druk bezig rookvrij te worden. Ben je benieuwd naar de ervaringen van HC Alkmaar, de oude club van Teun de Nooijer? Bekijk de video.
HCM Arnhem won de Rookvrije Generatie Award
HCM Arnhem is een van de verenigingen die volledig rookvrij is. Zij wonnen eerder de Rookvrije Generatie Awards. Ben je nieuwsgierig hoe HCM Arnhem hun accommodatie rookvrij heeft gemaakt? Lees hun aanpak en tips in het artikel: ‘HCM Arnhem heeft rookvrij sportpark’ of bekijk de video.
Vragen
Heb je een vraag? Neem dan gerust contact op per e-mail: sport@rookvrijegeneratie.nl of bel met 070 – 315 56 26 (maandag t/m donderdag van 9.00 tot 17.00 uur).
Rookvrije Generatie
De Hartstichting heeft samen met KWF Kankerbestrijding en het Longfonds het initiatief genomen voor de beweging ‘op weg naar een Rookvrije Generatie’. Samen met een groeiend aantal partijen en personen, waaronder de KNHB, KNVB en KNKV werken ze toe naar een samenleving waarin opgroeiende kinderen worden beschermd tegen tabaksrook en de verleiding om te gaan roken.
Tabaks- en rookwarenwet
Verenigen die nog niet (volledig) rookvrij zijn, hebben wel te maken met de tabaks- en rookwarenwet.
Artikelen
Gezond voedingsaanbod
Een gezonde voedingskeuze is onlosmakelijk verbonden met sport en bewegen, voor jong en oud, en een gezond aanbod van eten en drinken past daarom bij de sportieve en maatschappelijke functie van de sportvereniging.
Na afloop van het hockeyen komt een groot deel van de hockeyers samen in het clubhuis om wat te eten en te drinken. Het huidige assortiment in de meerderheid van de clubhuizen biedt nog onvoldoende gezonde alternatieven. In samenwerking met onder andere JOGG-Teamfit werken wij als KNHB aan verdere bewustwording op dit thema door onze verenigingen te inspireren en te motiveren een gezond en divers assortiment aan te bieden.
Receptenboek voor een gezondere sportkantine
Speciaal voor sportverenigingen heeft JOGG-Teamfit een kookboek samengesteld met recepten die zijn bedacht, geproefd en verkocht in verschillende sportkantines. Ze zitten vol groente en fruit, zijn makkelijk te maken, betaalbaar en vooral: supersmakelijk. Laat je inspireren en ontdek welke gezonde recepten een plek op jullie kaart verdienen.
Richtlijn Eetomgevingen
Bij het Voedingscentrum weten ze uit onderzoek en jarenlange ervaring dat keuzes voor eten en drinken grotendeels worden gemaakt uit gewoonte en wat makkelijk te verkrijgen is. Het aanbod bepaalt de vraag. Als ook gezonde producten voor het grijpen liggen, gaan mensen andere keuzes maken. Zeker als in de presentatie de gezonde keuze voorrang krijgt. Kleine aanpassingen in het aanbod kunnen zo grote veranderingen teweeg brengen in de vraag.
Vanuit die kennis over voeding en gedrag heeft het Voedingscentrum de Richtlijn Eetomgevingen voor sportlocaties en -evenementen opgesteld.
Voorbeelden van verenigingen
Hockeyvereniging Meerssen heeft een deal gemaakt met de plaatselijke groenteboer, VHC Twello greep de kans die het nieuwe clubhuis hen bood aan en ook hdm pakt de Gezonde Sportkantine voortvarend aan. Laat je inspireren door deze en andere verenigingen en lees hieronder hun best practices! Het verhaal van hdm en hun samenwerking met JOGG-Teamfit kun je bekijken in het webinar ‘Gezond voedingsaanbod’.
Ga aan de slag met de checklist
Wil je het voedingsaanbod in jullie sportkantine ook gezonder maken? Ga aan de slag met de checklist en laat JOGG-Teamfit je op weg helpen.
Vragen
Heb je vragen of wil je verder praten met iemand van ons? Eline van Zinnicq Bergmann is het aanspreekpunt bij de KNHB via (030) 307 76 72 of eline.van.zinnicq@knhb.nl
Artikelen
Verantwoord alcoholbeleid
Iedere vereniging beschikt over een bar. Een goede invulling geven aan de wetten, plichten en normen rond de bar en alcohol vraagt aandacht en kennis van zaken. We gaan hier in op onder andere de regelingen rond het schenken van alcohol.
Alcoholwet
Op 1 juli 2021 is de Drank- en Horecawet aangepast naar de Alcoholwet. Hierin is een aantal wijzigingen opgenomen. Voor sportaanbieders is met name van belang dat het wederverstrekken van alcohol nu strafbaar is. Dit betekent dat het strafbaar is voor een volwassene om alcoholhoudende drank te kopen en deze drank dan door te geven aan een minderjarige. Naast dat de minderjarige en de aanbieder van alcohol een boete krijgen voor wederverstrekking, ontvangt de volwassene een boete voor het doorgeven van een alcoholhoudende drank.
E-learning ‘Verantwoord alcohol schenken’
De Alcoholwet vereist dat er altijd een barvrijwilliger aanwezig is die de e-learning ‘Verantwoord alcohol schenken’ succesvol heeft afgerond dan wel het diploma Sociale Hygiëne heeft behaald. De e-learning is speciaal ontwikkeld voor barvrijwilligers van sportverenigingen. Met de juiste kennis kunnen zij goed beslagen ten ijs komen in verschillende situaties
Hoe werkt de e-learning ‘Verantwoord alcohol schenken?
De e-learning ‘Verantwoord alcohol schenken’ is op de site van NOC*NSF terug te vinden. In drie modules leer je welke regels er gelden voor verantwoorde alcoholverstrekking, hoe je moet reageren in lastige situaties en vooral hoe je kunt voorkomen dat er alcohol wordt geschonken aan minderjarigen of dronken personen. De modules worden afgesloten met een toets. Loop de modules door, maak een gratis account aan en haal jouw certificaat!
Verantwoord alcohol schenken in clubhuizen
De Alcoholwet biedt zowel sportverenigingen als gemeenten de kans een extra impuls te geven aan een verantwoord schenkbeleid in de sportkantine. Alhoewel de overlast als gevolg van alcoholmisbruik in sportverenigingen gering is, vormt de wet een goede gelegenheid om de naleving van leeftijdsgrenzen te verbeteren. De sport neemt duidelijk stelling waar het gaat om alcoholgebruik onder de achttien jaar. Alcohol schenken aan jongeren onder de achttien jaar kan en mag absoluut niet plaatsvinden in de sportkantine. Ook het voorkomen van rijden onder invloed vanuit sportvereniging is een thema dat extra aandacht verdient.
Vanuit NOC*NSF en andere organisaties zijn diverse ondersteuningsinstrumenten beschikbaar die zowel de sportvereniging als de gemeente kunnen helpen een verantwoord schenkbeleid te realiseren. De KNHB raadt verenigingen en gemeenten aan om gebruik te maken van de deze ondersteuningsinstrumenten. Bij verenigingen die een actief alcoholbeleid voeren en gebruik maken van de beschikbare ondersteuningsinstrumenten worden nauwelijks overtredingen geconstateerd.
NIX18 campagne
Om de naleving van de leeftijdsgrens van 18 jaar te verbeteren, is de NIX18 campagne in de sport gelanceerd. Het NIX18 pakket met ondersteunende materialen, is te bestellen via NIX18.nl. Gebruik deze materialen op de vereniging en laat zien dat NIX de afspraak is. Geef met het bestuur het goede voorbeeld. Stel richtlijnen op hoe je als vereniging met alcohol omgaat en communiceer die binnen de vereniging. Teken de NIX18-belofte en maak daar een mooi moment van. Zo dragen jullie uit dat NIX de afspraak is.
Bestuursreglement (in kader Alcoholwet)
Een vereniging die een vergunning aanvraagt bij de gemeente moet een bestuursreglement overleggen. Het bestuursreglement waarborgt de verantwoorde verstrekking van alcohol in de kantine. In het bestuursreglement staat onder andere op welke tijden er in de kantine alcohol geschonken wordt en welke interne werkafspraken zijn gemaakt in de vorm van huis- en gedragsregels. Ook de wijze waarop wordt toegezien op de naleving van de regels is in het bestuursreglement opgenomen.
In artikel 10 is een paracommercieel beding opgenomen. Omdat er op het punt van paracommercie niet langer een overeenkomst is met het Bedrijfschap Horeca en catering is dit artikel niet meer noodzakelijk. Echter gemeenten kunnen dit wel als een aanvullende eis stellen ter bescherming van de lokale horeca. Artikel 10 kan dan gebruikt worden.
Downloads
JOGG-Teamfit
Om onze verenigingen te ondersteunen in hun weg naar een gezondere sportomgeving werken wij als KNHB samen met JOGG.
JOGG werkt hard aan een maatschappij waarin álle kinderen en jongeren gezond kunnen opgroeien. Dat doet JOGG door de omgeving waarin kinderen veel komen gezonder te maken. Teamfit is de werkwijze waarmee JOGG zich inzet voor een gezondere sportomgeving. Hierbij is er aandacht voor gezonder voedingsaanbod, rookvrije sportterreinen en verantwoord alcoholbeleid. Een JOGG-Teamfit coach begeleidt sportlocaties en –evenementen kosteloos en geeft daarbij praktische tips en tools. Dit doen we samen met o.a. NOC*NSF, het Voedingscentrum, de Rookvrije Generatie, sportbonden en gemeenten. Lees hier hoe HC Haarlem aan de slag is gegaan met een gezonder aanbod.
Wil je meer weten over Teamfit? Bekijk de video of check de website.
Podje Hockey ‘Van frituursnack naar hummuswrap’
In deze aflevering Podje Hockey – de podcast van de KNHB – gaan we in gesprek met tophockeyster Renée van Laarhoven en TeamNL sprint-atlete Eva Hovenkamp. Naast topsporter is Eva ook TeamFit Coach bij JOGG. Hoe gaan beide topsportsters om met hun voeding? Wat eten zij bijvoorbeeld voorafgaand en na afloop van een wedstrijd? Wat is nou eigenlijk gezond, en wat niet? Hoe vinden zij een goede balans in hun eetpatroon?
Webinar ‘Gezond voedingsaanbod’
Samen met JOGG-Teamfit en hockeyvereniging hdm organiseerde wij als KNHB een webinar. HDM beschikt namelijk over het predicaat Zilveren Sportkantine. Waarom heeft HDM dit predicaat ontvangen, hoe hebben zij dit bewerkstelligd, wat bieden zij aan en welke rol heeft de JOGG-Teamfit coach hierbij gespeeld? Op deze en vele andere vragen over een gezonder voedingsaanbod werd antwoord gegeven. Hieronder kun je het webinar terugkijken (het webinar begint bij 6 minuten en 55 seconden).
Let op: in dit webinar wordt over een oude werkwijze van JOGG-Teamfit gesproken. Wil je meer informatie over de huidige werkwijze die door JOGG-Teamfit wordt gehanteerd? Lees hier meer over hun werkwijze.
HC Etten-Leur
HC Etten-Leur was een van de verenigingen die eerder was geselecteerd voor het HC VERS-programma. Zij werden hierbij ondersteund door een verenigingscoach vanuit JOGG Teamfit. In onderstaande video kun je zien en horen hoe zij dit samen met JOGG Teamfit hebben aangepakt.
Gezondere sportevenementen organiseren
Het organiseren van een sportevenement op jouw vereniging biedt een mooie kans om aandacht te geven aan het gezonde imago van sport. JOGG-Teamfit heeft een stappenplan opgesteld met tips voor het organiseren van een gezond sportevenement. Je kunt het stappenplan hieronder downloaden
