Accommodatie

Natuurlijk wil je de velden van de vereniging optimaal benutten. Maar wat kunnen de velden aan? Hoeveel tijd plan je per wedstrijd in? En welke onderhoudsvraagstukken komen erbij om de hoek kijken?

Hoe plan je de bezetting van de velden?
Ledengroei kan consequenties hebben voor de accommodatie en het aantal benodigde velden. Groei van nieuwe leden vindt weliswaar met name plaats in de jongste jeugd categorie maar groei in die categorie heeft op termijn gevolgen voor de bezetting van de velden. De F-jeugd speelt bijvoorbeeld drie tegen drie op een achtste veld, dit betekent dat tegelijkertijd 24 kinderen van beide verenigingen het veld kunnen gebruiken. Echter vijf jaar later in de c-categorie kunnen maar elf kinderen tegelijkertijd het veld bezetten. Veel verenigingen worden hiermee geconfronteerd en vragen zich af wat voor een consequenties dit heeft voor de accommodaties in de nabije toekomst.

Het veldprobleem bij verenigingen vindt grotendeels op zaterdag plaats. Wedstrijdsecretarissen krijgen de thuiswedstrijden niet gepland op de velden van de vereniging. Een nieuw veld is vaak de enige oplossing voor het knelpunt, maar aanleg hiervan vraagt een grote (financiële) investering. Als de groei echter verder doorzet – met name in de gehele jeugdlijn – zal er een gelijkmatige behoefte ontstaan. De vereniging kan geconfronteerd worden met een planningsprobleem, maar de investering in een eventueel nieuw veld wordt verdeeld over de gehele vereniging, over alle categorieën, die zo meer opbrengsten met zich meebrengen.

De KNHB heeft een norm opgesteld voor de bespeling en het gebruik van (kunstgras)velden en een procedure geschreven voor het plannen van wedstrijden.

Daarnaast is er veel andere informatie beschikbaar. Er zijn bijvoorbeeld veel verschillende type velden. De overeenkomsten en verschillen vind je in de downloadlijst. Ook is het belangrijk de velden periodiek te laten keuren.

Eisen en wensen voor inrichting van hockeyvelden
Bij de inrichting van een hockeyveld wordt de vereniging geconfronteerd met een aantal eisen waaraan het veld moet voldoen. Denk bijvoorbeeld aan regels uit het spelreglement en de veiligheidsregels.

Bespeling van velden bij vorst en sneeuw
In de winterperiode hebben veel verenigingen vragen over de bespeling van de velden onder winterse omstandigheden. In de download worden de omstandigheden uiteengezet en hoe daarin te handelen.

Onderhoud kunstgrasvelden
De aanleg van een kunstgrasveld is een forse investering. Om deze investering voor een langere periode te waarborgen is goed en regelmatig onderhoud noodzakelijk. Dit beïnvloedt de levensduur, de veiligheid én het speelplezier in positieve zin. Bovendien voorkom je zo vroegtijdige problemen met de mat. Het onderhoud kan worden verdeeld in regulier onderhoud, preventief onderhoud en specialistisch onderhoud. De eerste twee kunnen worden uitgevoerd door de vereniging zelf, voor het specialistisch onderhoud moet een onderhoudscontract met de leverancier worden afgesloten. In de download vind je alle benodigde informatie.

Onderhoud_kunstgrasvelden

Checklist veldaanleg
Bij de aanleg van een nieuw veld moet een vereniging veel afwegingen maken. Belangrijk is antwoord te kunnen geven op vragen wat voor type veld moet het worden, op welke plek moet het veld liggen, hoe is de hoogteligging, hoe ziet de omgeving eruit, wie gaat er op dit veld spelen en dergelijke. In de download vind je een checklist gericht op de aanleg van hockeyvelden.

Leveranciers kunstgrasvelden
De ontwikkeling van kunstgrasvelden en de onderbouw ervan in Nederland is een continu proces. Er is een groot aanbod van leveranciers en er is ook een groot aanbod typen velden, met verschillende onderbouwen en eigenschappen. Ervaringen van andere verenigingen kunnen je meer inzicht geven om tot een goede besluitvorming te komen. In de download hieronder tref je een overzicht aan van de kunstgrasleveranciers in Nederland. Ook vind je er de leveranciers van beregeningsinstallaties. Official sponsor van de KNHB, TenCate Grass, heeft een whitepaper geschreven: ‘Kiezen voor een kunstgras hockeyveld anno 2016’. Dit artikel is onderaan dit hoofdstuk toegevoegd.

Kwaliteitszorgsysteem
In Nederland staat de kwaliteit van aanleg van sportvloeren en sportaccommodaties al jarenlang op een hoog niveau. Dit is het resultaat van structurele aandacht voor en samenwerking op dit onderwerp door de belanghebbende en andere betrokken partijen vanuit de sectoren sport, gemeenten en markt binnen het Kwaliteitszorgsysteem sportvloeren en sportaccommodaties. Het doel van het Kwaliteitszorgsysteem is het realiseren van kwalitatief goede en veilige sportvloeren en sportaccommodaties voor eigenaren van sportvelden en de sporters die er gebruik van maken. De minimale eisen zijn vastgelegd in NOC*NSF-voorschriften, welke te vinden zijn op de sportinfrastructuur.nl.

Wat houdt de NOC*NSF sportvloerenlijst precies in?
Op  sportinfrastructuur staat een lijst met alle sportproducten die gecertificeerd zijn. Daarnaast alle betrokken organisaties (aannemers, kunstgrasproducenten, keurings- en testinstituten en  met de bijbehorende voorschriften. In de reglementen van de aangesloten bonden staat dat wedstrijden georganiseerd door de betreffende bond alleen kunnen plaatsvinden op sportvloerconstructies die gecertificeerd zijn. De lijst met sportproducten op deze website wordt gezien als een belangrijke eerste stap bij het bepalen van de juiste kwaliteitscriteria en de selectie van aannemers voor een bepaald product. Betrokken organisaties die op Sportinfrastructuur staan met een erkend en gecertificeerd product hebben laten zien te kunnen bouwen conform de geldende voorschriften en kwaliteitseisen.

Procedures
De wijze waarop wordt samengewerkt en de gerelateerde afspraken die in dit verband zijn gemaakt, zijn ook vastgelegd op de website sportinfrastructuur onder het kopje procedures.

Voor vragen over sportinfrastructuur, producten etc. kan je contact opnemen met Chantal Mies of 030 – 3077 613.

Verlichtingsinstallatie
Om in donkere omstandigheden te kunnen hockeyen, is goede verlichting vereist. In de download lees je waar de verlichtingsinstallatie aan moet voldoen, en vind je ook informatie over lux-waarde en regels omtrent het spelen van wedstrijden met verlichting.

LED verlichting voor hockeyvelden
Steeds meer hockeyverenigingen overwegen de aanschaf van LED verlichting voor de hockeyvelden. Middels de BOSA (stimulering Bouw en Onderhoud van Sportaccommodaties, een subsidieregeling), waarbinnen voor duurzame maatregelen nog een extra subsidie percentages verstrekt wordt, is de interesse in de aanschaf toegenomen. Een daaraan gerelateerde ontwikkeling is bovendien dat sinds april 2015 meerdere gasontbrandingslampen door de Europese Unie verboden zijn. Bestaande voorraden mogen nog wel worden verkocht.

De vraag is dus niet óf, maar wanneer de vereniging met de aanschaf van LED hockeyveldverlichting aan de slag gaat. Een ‘nieuwe’ markt met veel businesspotentie zorgt ook voor de nodige wildgroei aan informatie en beloftes van leveranciers. Voor een vereniging is het daarom niet altijd eenvoudig om tot een juiste keuze voor de aanschaf van LED hockeyveldverlichting te komen. De aanschaf van deze verlichting gaat dan ook veel verder dan alleen maar het aan- en uitschakelen.

Ga je als vereniging over op LED-sportverlichting, laat dan altijd de masten keuren! LED armaturen hebben vaak een groter gewicht dan de oude armaturen. Kan de mast dat gewicht aan? Maar daarnaast is een periodieke check van de masten die in weer en wind staan ook belangrijk. De gemiddelde levensduur van een lichtmast is 20 tot 25 jaar.  Voor een mastenkeuring zijn gespecialiseerde bedrijven. Vraag uw lichtleverancier om informatie, zij kunnen u hierbij adviseren. Wanneer de masten goedgekeurd zijn, ontvangt u een waarborg op de stabiliteit van de mast en kunt u bij een eventuele schade een beroep doen op deze keuring.  Naast de waarborg wordt er ook een levensduurverwachting afgegeven, afhankelijk van de staat van de mast en de meetresultaten.

De KNHB biedt met het basisdocument in de download, op basis van de huidige inzichten, handvatten aan verenigingen om tot een weloverwogen keuze te komen. Heb je aanvullingen, vragen of opmerkingen die voor dit document van waarde kunnen zijn laat het ons weten.

Bekijk ook de Best Practice van Almeerse HC en de whitepaper van Philips: LED-verlichting: alle ins en outs.

Mocht je ondanks alle informatie over velden nog vragen hebben over dit onderwerp, dan kan je contact opnemen met Chantal Mies, 030 – 3077 613.

Artikelen

Bespelings- en gebruikersnorm kunstgrasvelden

Het aantal velden dat een vereniging nodig heeft, is afhankelijk van het soort velden dat op het complex ligt, het aantal leden en de organisatorische mogelijkheden. Kunstgras velden kennen geen bespelingsbeperking anders dan organisatorisch van…

Meer weten: Bespelings- en gebruikersnorm kunstgrasvelden

MHV Maarssen pakt aanleg nieuwe velden slim aan

Meer weten: MHV Maarssen pakt aanleg nieuwe velden slim aan

Kiezen voor een kunstgras hockeyveld anno 2016

Kunstgras is in het hockey al vele jaren een bekend en gewaardeerd verschijnsel. Inmiddels heeft iedere hockeyclub in Nederland een of meerdere kunstgrasvelden. Een aantal van deze velden zijn nu aan vervanging toe. Deze whitepaper geeft…

Meer weten: Kiezen voor een kunstgras hockeyveld anno 2016

Het clubhuis is de plek waar de leden elkaar en de tegenstander ontmoeten. Maar vaak wordt een clubhuis voor nog veel meer doeleinden gebruikt. Een belangrijk aandachtspunt dus voor de accommodatie-functionaris en het bestuur. Wat komt er kijken bij de bouw van het clubhuis, het complex of de aanleg van velden. Hoe zit het bijvoorbeeld met de legionellabacterie in clubhuizen?

Projectmatige verbouw, nieuwbouw of relocatie van het clubhuis
Projectmatig werken is een methode van werken die het midden houdt tussen werken op routine en improviseren. Wanneer de werkzaamheden een eenmalig maar complex karakter hebben, zoals het realiseren van nieuwe huisvesting middels verbouw, nieuwbouw of relocatie, is een projectaanpak op zijn plaats. De download geeft een beeld hoe de theorie en de praktijk van projectmatig werken eruit ziet, bekeken vanuit de hockeypraktijk, en kan een goed hulpmiddel zijn voor verenigingen. Afhankelijk van de aard van het project (verbouw, nieuwbouw, relocatie) zijn sommige delen van de download minder of meer van toepassing. De uitgebreide beschrijving geeft namelijk alle voorkomende fasen en bevat ook een zeer algemeen Programma van Eisen.

Beperken scoringskansen van inbrekers
Sportaccommodaties zijn helaas regelmatig het doelwit van inbrekers. Daarbij ontstaat niet alleen schade en financieel verlies, het kost ook veel extra werk om alles weer op orde te brengen. Goede beveiligingsmaatregelen dragen bij in het voorkómen van inbraak, maar dan moeten deze wel juist zijn toegepast. Bovendien moeten procedures goed worden nageleefd. Bekijk snel de checklist inbraakpreventie in de download.

Veiligheid en crisismanagement
Dat er tijdens het hockeyen blessures kunnen ontstaan, is een aanvaard risico. Het dragen van een bitje en scheenbeschermers zorgt bijvoorbeeld voor bescherming tegen dergelijke blessures. Buiten het veld spelen ook tal van bedreigingen en risico’s. Hiertegen beschermen niet alle verenigingen zich even goed terwijl deze de continuïteit van de vereniging wel degelijk in gevaar kunnen brengen. Denk bijvoorbeeld aan brand, een ernstig ongeval, fraude of andere schadegevallen. Allemaal zaken waar je je liever niet mee bezighoudt als bestuurder. Toch is het van belang om hierover na te denken en te bespreken tijdens de bestuursvergadering. Maatregelen treffen op het terrein van brandveiligheid is bijvoorbeeld vaak een minimale inspanning. In de download tref je meer informatie aan en een aantal checklisten voor de brandveiligheid.

Ontruimingsplan
Tijdens het bezoeken van een sportvereniging en tijdens het sporten zijn we ons niet altijd bewust wat er allemaal mis kan gaan. Gelukkig maar, want dat zou het plezier dat we van het sporten beleven kunnen verpesten. Toch kan het geen kwaad om eens stil te staan bij zaken die je als sportvereniging kan treffen. Het gaat dan niet alleen om de directe sportongevallen zoals been- of armbreuken. Daar weten we over het algemeen goed mee om te gaan. Maar wat te doen als er brand uitbreekt tijdens een feest, de verwarmingsketel ontploft, de bliksem op het veld of in het clubgebouw inslaat, iemand een herseninfarct krijgt, een doel om kantelt. Weet je dan wat je op dat moment moet doen?

Met het voorbeeld Ontruimingsplan komt de KNHB tegemoet aan de behoefte van verenigingen die uit eigen beweging een aantal procedures/afspraken willen vastleggen om adequaat te kunnen reageren wanneer het werkelijk misgaat. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat je als werkgever van trainers en andere personen op grond van Arbo-bepalingen voorbereidt te zijn op noodsituaties. Bovendien wordt door gemeentelijke instanties steeds vaker een ontruimingsplan verplicht gesteld in het kader van een verscherpt brandveiligheidsbeleid en voor de gebruikersvergunning.

Financiering bouw en/of aanleg sportaccommodaties
Stichting Waarborgfonds Sport (SWS) is een belangrijke partner van sportverenigingen bij de financiering van de bouw en/of aanleg van sportaccommodaties. Indien een vereniging wil investeren in de accommodatie en daarvoor een lening bij een bank wil aangaan, zoekt de betreffende bank in de regel naar zekerheden. SWS kan een garantie van 50% verlenen. In het beleid van SWS wordt er vanuit gegaan dat de gemeente van de betreffende sportvereniging voor de andere 50% een borgstelling verleend. Zodoende heeft de vereniging- jegens de bank- volledige zekerheid. De kans op een passende offerte is zo veel groter. Criterium voor verlening van een borgstelling is voor SWS dat de vereniging haalbare plannen kan overleggen. Deze plannen zullen worden getoetst door SWS.

Downloads

Artikelen

Samenwerken aan een duurzaam clubhuis en sportpark

Meer weten: Samenwerken aan een duurzaam clubhuis en sportpark

Iedere vereniging beschikt over een bar. Goede invulling geven aan de wetten, plichten en normen rond de bar en alcohol vraagt aandacht en kennis van zaken. We gaan hier in op onder andere de regelingen rond het schenken van alcohol.

De online Instructie Voor Alcohol
De Drank- en Horecawet vereist dat er altijd een barvrijwilliger aanwezig is die een instructie verantwoord alcohol schenken (IVA) heeft gevolgd op de tijden dat er alcohol wordt geschonken in een sportkantine. NOC*NSF stelde een IVA (Instructie Verantwoord Alcoholgebruik) op, die sportverenigingen gratis wordt aangeboden.

Hoe werkt de IVA?
Op de pagina van NOC*NSF staat wat een potentiële barvrijwilliger moet weten om verantwoord alcohol te kunnen schenken. Wanneer de vrijwilliger deze informatie tot zich heeft genomen, wordt zijn kennis getoetst door middel van een test van 20 vragen. Bij het succesvol afronden van de test kan de vrijwilliger direct een certificaat uitprinten en krijgt hij er ook een gemaild.

Verantwoord alcohol schenken in clubhuizen
De Drank- en Horecawet biedt zowel sportverenigingen als gemeenten de kans een extra impuls te geven aan een verantwoord schenkbeleid in de sportkantine. Alhoewel de overlast als gevolg van alcoholmisbruik in sportverenigingen gering is, vormt de wet een goede gelegenheid om de naleving van leeftijdsgrenzen te verbeteren. De sport neemt duidelijk stelling waar het gaat om alcoholgebruik onder de achttien jaar. Alcohol schenken aan jongeren onder de achttien jaar kan en mag absoluut niet plaatsvinden in de sportkantine. Ook het voorkomen van rijden onder invloed vanuit sportvereniging is een thema dat extra aandacht verdiend.

Door NOC*NSF en andere organisaties zijn diverse ondersteuningsinstrumenten beschikbaar die zowel de sportvereniging als de gemeente kunnen helpen een verantwoord schenkbeleid te realiseren. Bij verenigingen die een actief alcoholbeleid voeren en gebruik maken van de beschikbare ondersteuningsinstrumenten worden nauwelijks overtredingen worden geconstateerd.

De KNHB raadt hockeysportverenigingen en gemeenten aan om gebruik te maken van de bijgevoegde ondersteuningsinstrumenten. Daarnaast is er een instructie verantwoord alcohol schenken en veel informatie beschikbaar rond de BOB-campagne.

Er is veel informatie beschikbaar over dit onderwerp. NOC*NSF maakte een helder overzicht. Hieronder vind je ook de checklist Drank en Horecawet. De KNHB publiceerde daarnaast een artikel over alcoholbeleid tijdens toernooien en is er een alcoholprotocol beschikbaar voor hockeyfeesten. Het protocol is ontwikkeld op basis van de ervaringen van hockeyvereniging Kampong en is mede tot stand gekomen met inbreng van het Trimbosinstituut.

Regelgeving voor wegwerpbekers en -bakjes
Vanaf 1 januari 2024 gelden nieuwe regels voor het gebruik van wegwerpbekers- en bakjes die plastic bevatten. Plastic bevattende bekers en bakjes mogen niet meer op sportverenigingen worden gebruikt. Deze regelgeving geldt dus ook voor hockeyverenigingen.

Op de site van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat staat meer informatie over de regelgeving en hoe hier als vereniging mee op te gaan. Bijvoorbeeld over welke normen worden gehanteerd en waarmee je rekening moet houden bij de organisatie van een evenement. Ook is een toolbox ontwikkeld waarin meerdere communicatiemiddelen zijn opgenomen, deze zijn gratis en rechtenvrij te downloaden en te gebruiken.

Wil je op de hoogte blijven van actualiteiten en worden geïnspireerd door goede voorbeelden? Schrijf je dan via deze link in voor de nieuwsbrief van het Ministerie. Op deze site vind je ook een factsheet voor sportverenigingen.

Bestuursreglement (in kader drank- en horecawet)
Een vereniging die een vergunning aanvraagt bij de gemeente moet een bestuursreglement overleggen. Het bestuursreglement waarborgt de verantwoorde verstrekking van alcohol in de kantine. In het bestuursreglement staat onder andere op welke tijden er in de kantine alcohol geschonken wordt en welke interne werkafspraken zijn gemaakt in de vorm van huis- en gedragsregels. Ook de wijze waarop wordt toegezien op de naleving van de regels is in het bestuursreglement opgenomen.

In artikel 10 is een paracommercieel beding opgenomen. Omdat er op het punt van paracommercie niet langer een overeenkomst is met het Bedrijfschap Horeca en catering is dit artikel niet meer noodzakelijk. Echter gemeenten kunnen dit wel als een aanvullende eis stellen ter bescherming van de lokale horeca. Artikel 10 kan dan gebruikt worden.

De Hygiënecode
Een sportkantine is geen restaurant op sterrenniveau. Maar dat betekent niet dat je in de keuken kan aanrommelen. Werken met voedingsmiddelen vraagt om de nodige zorgvuldigheid. Houdbaarheidsdatums checken, de koeling netjes houden en uiteraard persoonlijke hygiëne: handen wassen. In de horeca zijn deze regels en richtlijnen opgenomen in de hygiënecode met behulp van het hygiënecontrolesysteem HACCP (Hazard Analyses of Critical Points). Omdat die regels net zo goed gelden voor sportkantines en goede naleving ervan lang niet altijd eenvoudig is, ontwikkelde NOC*NSF samen met Bureau de Wit de Regelhulp Hygiëne voor sportkantines. De Regelhulp Hygiënecode geeft precies aan wat je moet doen om de hygiëne en voedselveiligheid in de keuken te bewaken en leidt bovendien tot advies op maat. Door in de regelhulp een aantal vragen te beantwoorden die betrekking hebben op de situatie in je clubhuis, krijg je een overzicht van de eventueel door jou te nemen maatregelen.

Weet je exact wat je moet doen om aan alle regels te voldoen, dan moet je de vereiste werkzaamheden ook nog uitvoeren. Daarvoor is tevens een log- en instructieboek beschikbaar, speciaal voor sportkantines. In dit logboek vind je de instructie- en registratieformulieren die je nodig hebt voor het uitvoeren van de controles. Dat maakt het een stuk makkelijker om aan alles regels te voldoen.

Allergenen wet
Sinds 13 december 2014 zijn sportkantines verplicht allergenen informatie te geven aan gasten die daarom vragen. De wetgeving allergenen geldt voor alle bedrijven die werken met levensmiddelen (eten en drinken). Belangrijkste verandering is de allergenen informatie bij niet-voorverpakte (onverpakte) producten. Het is daarom verstandig ervan op de hoogte zijn wat deze wet betekent voor sportkantines. Wat betekent deze wet voor sportkantines?

Tabaks- en rookwarenwet
De sportsector is samen met de horeca, kunst- en cultuursector rookvrij, evenals overheidsgebouwen en sectoren zoals onderwijs en gezondheidszorg. De regels voor een rook vrije werkplek gelden daarom ook voor de sportsector. Rookvrij betekent dat in de sportkantine niet gerookt mag worden behalve in speciaal daarvoor aangewezen en afgesloten rookruimten. In deze rookruimten mag niet bediend worden, daarnaast mag er buiten deze rookruimten geen hinder of overlast van tabaksrook zijn.

Roken in de openlucht is wel toegestaan. Roken op een buitentribune of op een buitenterras is ook toegestaan als er een overkapping of een afscheiding aan de zijkant is. Voorwaarde is wel dat in ieder geval één van de zijden van het terras of de tribune volledig open is.

Sportverenigingen moeten zich niet alleen houden aan het verbod op roken maar hebben ook te maken met regels omtrent tabaksreclame en de verkoop van tabak. Wanneer je de Tabakswet overtreedt, is een boete het gevolg.

Downloads

Goed beheer van speeltoestellen
Volgens de Nederlandse wet (Warenwetbesluit Attractie- en speeltoestellen) moeten speeltoestellen in de (semi-)openbare ruimte veilig zijn. Verenigingen zijn er verantwoordelijk voor goedgekeurde speeltoestellen aan te schaffen en ervoor te zorgen dat de speeltoestellen goed geplaatst worden met de juiste ondergrond. Dit houdt in dat er een beheersplan moet zijn, dat de toestellen volgens dit plan regelmatig gecontroleerd worden, dat zij goed onderhouden worden en dat deze activiteiten bijgehouden worden in een logboek. Meer informatie is te vinden op de website het keurmerkinstituut.

WOZ/OZB
Sportcomplexen worden door gemeenten geautomatiseerd voorzien van een WOZ-waarde. De gemeente baseert de WOZ waarde van incourante onroerende zaken zoals sportcomplexen, op de landelijke taxatiewijzers waarin een aantal uitgangspunten is voorgeschreven. Eén van deze uitgangspunten blijkt niet correct te zijn. Op 31 januari 2020 is hierover door de Hoge Raad een uitspraak gedaan. Doordat de uitspraak recent is uitgesproken door de Hoge Raad, is hier nog geen rekening mee gehouden voor de WOZ beschikkingen voor 2020. Waardes zijn dus veelal te hoog vastgesteld.

De vereniging kan zelf bezwaar maken tegen deze WOZ-waarde, maar dat neemt vaak veel tijd in beslag en verenigen hebben vaak de kennis niet. Previcus Vastgoed  is een gespecialiseerd bedrijf en kan dit voor je vereniging oppakken. Deze externe partij heeft in de afgelopen twee jaar al ervaring opgedaan met voetbalverenigingen, waarbij voor een groot aantal voetbalclubs belastingbesparingen gerealiseerd zijn doordat de taxatiewijzer sport niet juist gehanteerd werd. Besparingspunten waren:

• Grond te hoog gewaardeerd
• Onjuiste hantering van de btw
• Staat van onderhoud van de panden (kleedkamers, kantine, etc.)

Geheel kosteloos
Voor sportverenigingen biedt deze externe partij de dienstverlening geheel kosteloos aan. Het verdienmodel voor hen bestaat uit een vergoeding die zij ontvangen van de gemeente als het bezwaar gewonnen is. Een ongegrond bezwaar is dus het eigen eigen financiële risico van deze externe partij.

Huurder of eigenaar, beiden kunnen bezwaar maken
Sommige verenigingen zijn ook eigenaar van het complex, andere verenigingen zijn alleen huurder en ontvangen een beschikking als huurder. Beiden kunnen bezwaar maken.

Wat kun je verwachten:

• Direct financieel voordeel.
• Ontzorging: bespaar geld, tijd en administratie.
• Landelijk dekkend netwerk van taxateurs en juristen.
• Alle specialismes onder één dak, zodat de vereniging van A t/m Z kan worden bijgestaan.
• De specialisten hebben kennis van bedrijfsmatig vastgoed, alle gemeentelijke taxatiepakketten en waardecontroles in het kader van de Wet WOZ.
• Het hele jaar door wordt de vereniging op de hoogte gehouden middels een eigen persoonlijk online dossier.

Via deze link kun je in contact komen met de specialist.

Doelen, balken en vlaggen. Er is een aantal materialen nodig om hockeywedstrijden te kunnen spelen.

Scoreborden, doelen, sportattributen en vlaggen
Voor de aanschaf van scoreborden en sportattributen zijn verschillende leveranciers te benaderen. Let er overigens op dat de doelen voldoen aan de eisen zoals die vermeld staan in het spelreglement Veldhockey. Bij de downloads vind je verschillende leveranciers van deze materialen.

KNHB vlaggen zijn te bestellen door een e-mail te sturen aan facturen@knhb.nl, o.v.v. Bestelling KNHB vlag. Vermeld daarbij het aantal vlaggen dat je wilt bestellen, je naam en het adres waar de vlaggen naartoe moeten worden gestuurd. De kosten van een vlag zijn € 35,-. Dit is exclusief BTW en verzendkosten. De vlag heeft een afmeting van 2250 mm breed x 1500 mm hoog.

Zaalhockeybalken
Zaalhockeybalken moeten voldoen aan een aantal eisen:

• een doorsnede van 100 x 100 mm
• de staande zijde aan de kant van het speelveld is ongeveer 10 mm naar onder afgeschuind
• zijbalken moeten van hout zijn of van materiaal van vergelijkbare fysieke eigenschappen
• de balken mogen geen koppelingen of steunen hebben die gevaarlijk zijn voor spelers en scheidsrechters

Bij de downloads vind je leveranciers van zaalhockeybalken.

Downloads

Artikelen

Nooit meer je hockeyspullen kwijt dankzij Tag-IT

Meer weten: Nooit meer je hockeyspullen kwijt dankzij Tag-IT

Downloads

Artikelen

Met eigen blaashal lost MHC Leeuwarden capaciteitsprobleem zaalhockey op

Meer weten: Met eigen blaashal lost MHC Leeuwarden capaciteitsprobleem zaalhockey op

Aan de slag met verduurzaming

Verduurzamen, duurzaamheid; iedereen heeft het er over, maar wat betekent dit voor een hockeyvereniging? De KNHB wil samen met de verenigingen de ambities voor de sport oppakken. Duurzaamheid betekent voor ons dan ook “uitvoering geven aan projecten die een positief effect hebben op het milieu en daarmee aan de doelstellingen die voor de sport opgenomen zijn”. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de volgende definitie:

“Het uitvoeren van projecten die door besparing en vergroening een positief milieueffect hebben op het organiseren en beleven van de hockeysport, zowel intern als extern. Daarbij speelt verbinding en bewustwording van de organisatie, de verenigingen en de leden een prominente rol.”

De KNHB ziet het thema duurzaamheid vooral als een kans (milieu- en kostenbesparingen) en wil de verenigingen de potentie van duurzaam ondernemen laten zien door goede voorbeelden te delen en verenigingen te informeren over nieuwe ontwikkelingen.

Ben je als vereniging bezig met duurzaam ondernemen en wil je dit delen met andere verenigingen of heb je misschien vragen stuur dan een email naar chantal.mies@knhb.nl

Op duurzame sportsector vind je onafhankelijke informatie over het verduurzamen van sportaccommodaties. Voor sportverenigingen, ondernemende sportaanbieders en gemeenten. Het is een samenwerking om kennis, ervaring en middelen om de verduurzaming van sportaccommodaties te realiseren. Het streven is om sportaccommodaties te transformeren naar duurzame, gezonde en klimaatbestendige speelomgevingen.

Een van de aspecten is het verminderen van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest op sportvelden en het natuurinclusief maken van sportaccommodaties. Er wordt gestreefd naar natuurlijke en milieuvriendelijke alternatieven, zoals biologische bestrijdingsmethoden en organische meststoffen. Binnen dit thema wordt ook de bevordering van biodiversiteit op sportvelden gestimuleerd. Er worden maatregelen genomen om flora en fauna te stimuleren, zoals het creëren van bloemrijke randen en het plaatsen van nestkasten. Op die manier dragen sportvelden niet alleen bij aan de sportieve prestaties, maar ook aan de ecologische waarde van de omgeving.

Daarnaast wordt er ingezet op het verminderen van waterverbruik door middel van slimme irrigatiesystemen en het gebruik van regenwater. Ook wordt gekeken naar het gebruik van duurzame materialen bij de aanleg en het onderhoud van sportvelden, zoals gerecycled kunstgras en milieuvriendelijke infill.

Begeleidingstrajecten verduurzaming verenigingen

Verduurzamen, zorg voor het klimaat, we willen er allemaal ons steentje aan bijdragen. Ook als hockeyvereniging. Maar dat hoef je gelukkig niet helemaal zelf te doen.

In 2015 werd een historisch klimaatakkoord getekend. Op die datum zetten 195 landen hun handtekening onder het Akkoord van Parijs. Daarmee spraken zij af de opwarming van de aarde in ieder geval te willen beperken tot 2 graden Celsius en het liefst 1,5 graden Celsius. Ook voor de sportsector betekent dat ambities:

Doelstellingen

De doelstellingen die zijn opgenomen in het Sportakkoord (voortvloeiend uit het klimaatakkoord) zijn:

• In 2050 moeten alle sportaccommodaties CO2-arm zijn, dat betekent een CO2-reductie van 95% ten opzichte van 1990
• In 2030 moet 49% CO2-reductie gerealiseerd zijn.

Hoe doen we dat in de sport?
De KNHB heeft de ambitie om de aangesloten verenigingen te helpen bij het verduurzamen van hun accommodatie. Daarbij streeft de KNHB  naar het zoveel mogelijk ontzorgen van verenigingen. oor middel van begeleidingstrajecten kunnen verenigingen goed geholpen worde.
NOC*NSF voert de regie en projectleiding over deze verduurzamingsaanpak en maakt daarbij gebruik van zorgvuldig geselecteerde partijen, die aan de hand van kwaliteitscriterai zijn geselecteerd om de begeleidingstrajecten te mogen uitvoeren. Klik hier voor meer informatie.

Aanmelden via Sport NL Groen

Sport NL Groen is een online tool waarmee elke vereniging zich kan orienteren op verduurzaming, inzicht krijgt in beschikbare subsidies en een gratis energiecoach kan aanvragen. Bovendien is er veel kennis op te halen. Hockeyverenigingen kunnen zich hier aanmelden.

Na aamelding is het traject als volgt:

1. De energiecoach meldt jouw vereniging aam bij NOC*NSF
2. NOC*NSF geeft de (uitgekozen) energiecoach goedkeuring voor een gesubidieerd begeleidingstraject bij jouw vereniging
3. Je ontvangt hierna van de energiecoach een checklist t.b.v. de energiescan
4. De energiescan wordt ingepland en het begeleidingstraject is begonnen.

Het streven is om het gehele traject binnen een jaar te doorlopen, altijd in samenspraak met de contactpersoon binnen jouw vereniging.

Voorwaarden begeleidingstraject

Aan het begeleidingstraject zijn voor jouw vereniging (aangesloten bij de KNHB) geen kosten verbonden. Uiteraard wordt wel verwacht dat je er serieus mee aan de slag gaat.

Informatieplicht energiebesparing voor verenigingen

Sportverenigingen die per jaar minimaal 50.000kWh elektriciteit of 25.000 m3 aardgas of meer verbruiken zijn al verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen met een terugverdientijd van 5 jaar of minder. Vanaf 1 jul 2023 is de energiebesparingsplicht aangepast. Net als in 2019 moet er ook dit jaar gerapporteerd worden. Dat betekent dat elke sportvereniging met een verbruik zoals hierboven genoemd vóór 1 december 2023 moet doorgeven welke energiebesparende maatregelen zijn getroffen.

Stappenplan
De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RvO) heeft een overzichtelijk stappenplan gemaakt om vast te stellen of een vereniging aan de informatieplicht moet voldoen.

Wat zijn erkende energiebesparende maatregelen?
Blijkt uit het stappenplan dat het jouw club een informatieplicht en energiebesparingsplicht heeft? Dan moeten de genomen maatregelen worden doorgegeven aan de RvO. Ten opzichte van 2019 zijn er een aantal veranderingen. Zo zijn er meer maatregelen verplicht en bestaan er geen lijsten meer per bedrijfstak. Er is nu één algemene erkende maatregelenljst (EML) In deze EML staan alle maatregelen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder. In de EML is per thema te zien welke erkende maatregelen er zijn. Voor sportverenigingen gaat het vooral om maatregelen die in of aan het gebouw moet worden gedaan en om veld-verlichitng, zoals het installeren van LED-armaturen of het plaatsen van bewegingssensoren en tijdschakelaars.

Inloggen om erkende maatregelen te rapporteren
Is duidelijk welke erkende maatregelen er door je vereniging genomen zijn? Dan is het tijd om te gaan rapporteren. Dat doe je in e-loket. Om in te loggen in e-Loket heb je een e-Herkenningsmiddel niveau 2+ nodig van een erkende leverancier. Vraag dit op tijd aan bij de leverancier want het duurt ongeveer vijf werkdagen voor dit geregeld is. De kosten van het eHerkenningsmiddel zijn ongeveer 20 euro per jaar.

Rapporteren
Heb je een eHerkenningsmiddel binnen? Gan dan naar het eloket om te rapporten. Goed om bij de hand te houden:

• KvK-nummer van de vereniging
• NAW-gegevens van jezelf
• Contactinformatie van de vereniging
• Gegevens van de energieleverancier (facturen of eindafrekening) over 2017 en 2018

Geef vervolgens voor elke erkende maatregel aan of jouw vereniging de maatregel wel (en in hoeverre) of niet heeft uitgevoerd en of je vereniging een alternatieve maatregel heeft genomen.

Belangrijk!
Moet jouw vereniging voldoen aan de informatieplicht, zorg er dan voor dat de informatie over jouw vereniging uiterlijk 1 december 2023 binnen is bij de RvO. De omgevingsdienst heeft de plicht om te controleren of de Informatieplicht energiebesparing wordt nageleefd. Wacht dus niet te lang met invullen. Meer informatie lees je op https://www.rvo.nl/onderwerpen/energiebesparingsplicht-2023

Statiegeld als bron van inkomsten voor verenigingen

Jaarlijks gaan in Nederland zo’n 900 miljoen kleine plastic flessen over de toonbank. Nog steeds belanden flesjes als zwerfafval in het milieu. Om dit te verminderen, is statiegeld op kleine plastic flessen ingevoerd. Sportverenigingen spelen een belangrijke rol in het aanmoedigen van consumenten om statiegeld flessen in te leveren en bewustwording te creëren onder de jeugd. Omdat veel sportlocaties ook water en frisdranken in plastic flessen verkopen, heeft dit impact voor alle verenigingen. Goed om te weten is dat sportlocaties niet verplicht zijn om flessen in te nemen en statiegeld uit te betalen; sportlocaties vallen onder de vrijwillige innamepunten. Wanneer een sportvereniging flesjes inneemt, kun je de opbrengst van het statiegeld ten gunste van de eigen vereniging laten komen. Ook kan de vereniging de opbrengst aan een erkend goed doel doneren. Deze gescheiden inzameling levert bovendien een vermindering op van kosten en volume van het restafval.

Er zijn al meer dan 3.000 sportverenigingen die nu statiegeldflesjes innemen. Sommige sparen hier jaarlijks tot wel € 2.500,- mee. Vanaf 1 april 2023 komen hier ook statiegeldblikjes bij. De sportverenigingen die al statiegeldflessen innemen, hoeven hier verder niets voor te doen. De blikjes kunnen namelijk in dezelfde innamebakken én inleverzakken worden verzameld. Om leden te informeren, ontvangen sportverenigingen nieuwe communicatiematerialen. Denk aan posters en stickers voor op de innamebakken.

Sportverenigingen die willen starten met het inzamelen van flesjes en blikjes met statiegeld kunnen zich gratis registeren bij Statiegeld Nederland.

Doe je mee?
Sportverenigingen die zich ook willen aanmelden als innamepunt, kunnen zich via onderstaande stappen registreren bij Statiegeld Nederland en gratis donatiebakken en communicatiemateriaal bestellen. Gescheiden inzameling is goed voor de clubkas én het milieu.

Zo meld je de vereniging aan als innamepunt

1. Registreer je via de website van Statiegeld Nederland als innamepunt. Na registratie ontvang je van Statiegeld Nederland bericht over het bestellen van de gratis donatiebak(ken) en het communicatiemateriaal.
2. Ongeveer vijf werkdagen na de registratiebevestiging ontvang je jouw unieke labels die je aanbrengt op de sluitstrips voor de zak waarin je de statiegeldflesjes en -blikjes in gaat verzamelen.
3. Is de vereniging al geregistreerd, maar heb je nog geen donatiebak en/of communicatiemateriaal ontvangen? Vraag het aan via info@statiegeldnederland.nl.
4. De donatiebak wordt per koerier bezorgd, het communicatiemateriaal ontvang je per post.

Zo werkt het inzamelen

1. Zet de donatiebak op een zichtbare plaats. Naast de bar of bij de ingang van het clubhuis bijvoorbeeld. Zorg dat er altijd een bak voor restafval naast de donatiebak staat om vervuiling te voorkomen.
2. Zorg dat de campagnestickers op de juiste wijze op de donatiebak zijn geplakt. Zo zijn de innamepunten herkenbaar voor bezoekers van de vereniging.
3. Stel leden en bezoekers op de hoogte dat ze statiegeldflesjes en -blikjes kunnen inleveren en waar ze dit kunnen doen. Bijvoorbeeld via de nieuwsbrief of het social media-account. Het communicatiemateriaal helpt je hierbij.
4. Statiegeldflessen verzamel je in speciale zakken, die je bij de grossier kunt bestellen. De zakken worden afgesloten met een sluitstrip met jouw unieke labels. Het label bevat een unieke barcode. Aan de hand van de unieke code weet Statiegeld Nederland van wie de flesjes en blikjes afkomstig zijn en waar het ingezamelde statiegeld naartoe moet.
5. Spreek met je grossier af dat de zakken met lege flessen en blikjes retour worden meegenomen.
6. Periodiek ontvangt de vereniging een overzicht van het statiegeld op de ingeleverde flesjes. De opbrengst wordt op de rekening van de vereniging bijgeschreven.

Tip
Denk na over de bestemming van deze extra inkomsten vanuit het statiegeld. Uit ervaring blijkt dat de betrokkenheid van leden groeit als ze een duidelijk doel zien. Dus: ‘wij sparen voor nieuwe goals, ballen, tenues, enz.’. Zo weten de leden en bezoekers waar het opgehaalde statiegeld door de vereniging aan wordt besteed.

Meer informatie over het statiegeldsysteem is ook te vinden op de website www.statiegeldnederland.nl. Heb je vragen over bovenstaande informatie? Neem dan contact op via info@statiegeldnederland.nl.

Downloads

Artikelen

Een duurzaam clubhuis voor HC IJsseloever

Meer weten: Een duurzaam clubhuis voor HC IJsseloever

Bespaar tot 45% op je elektriciteitsrekening met LED-veldverlichting

Meer weten: Bespaar tot 45% op je elektriciteitsrekening met LED-veldverlichting

Slimme financiële constructie maakt zonnepanelen snel rendabel

Meer weten: Slimme financiële constructie maakt zonnepanelen snel rendabel

Samenwerken aan een duurzaam clubhuis en sportpark

Meer weten: Samenwerken aan een duurzaam clubhuis en sportpark

De Groene Steenbok: HCKZ streeft eerste klimaatneutrale hockeyclub van Den Haag te worden

Meer weten: De Groene Steenbok: HCKZ streeft eerste klimaatneutrale hockeyclub van Den Haag te worden

LED-verlichting: alle ins en outs

De laatste jaren hebben er diverse ontwikkelingen plaatsgevonden op de verlichtingsmarkt. Veel aanbieders van LED-verlichting bieden ook speciale LED-armaturen aan voor de verlichting van sportvelden. Het is in veel gevallen moeilijk om de aangeboden LED-verlichting…

Meer weten: LED-verlichting: alle ins en outs

Kinderopvang
Het clubhuis van een hockeyvereniging kan dienen als locatie van kinderopvang of buitenschoolse opvang. Het clubhuis staat in de meeste gevallen overdag leeg en kan zodoende verhuurd worden aan een kinderopvangorganisatie. Meerdere verenigingen hebben ervaring met deze vorm van het multifunctioneel gebruik maken van het complex. Neem voor vragen contact op met chantal.mies@knhb.nl of sophie.benus@knhb.nl. In de download vind je aandachtspunten en tips over huisvesting van kinderopvang of buitenschoolse opvang op een vereniging.

Huiswerkbegeleiding
Naast kinderopvang kan het clubhuis ook dienst doen als locatie waar huiswerkbegeleiding aangeboden wordt. Naast het feit dat het voor de exploitatie van het clubhuis een voordeel is, is het ook voor de jeugdleden van de vereniging een meerwaarde. Ze kunnen op de vereniging huiswerk maken om vervolgens direct door te gaan naar de training, dit scheelt veel tijd.

Downloads

SportRIE (Risico Inventarisatie en Evaluatie)
De Werkgevers in de Sport, bekend als de WOS, heeft samen met de vakbonden een nieuwe branche- RI&E samengesteld. Met een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) kun je de veiligheids- en gezondheidsrisico’s binnen je vereniging in kaart brengen. De RI&E bestaat uit een vragenlijst op basis waarvan een plan van aanpak wordt samengesteld om de risico’s te verminderen. De SportRIE is vooral afgestemd op de risico’s bij sportbonden en sportverenigingen en is in het voortraject door een klankbordgroep getest. Aan het gebruik zijn geen kosten verbonden, de nieuwe SportRIE is te vinden op de website.

Omdat een speciale klankbordgroep zich over de samenstelling van deze RI&E heeft gebogen,  krijgen kleine organisaties en verenigingen een stuk minder ‘zware beleidsvragen’ te beantwoorden dan de grote werkgevers. Zo sluit de RI&E beter aan op de sportpraktijk.

De moeite waard
Veel organisaties en verenigingen vragen zich af of het de moeite waard is om de RI&E uit te voeren. Naast het feit dat de uitvoering van de RI&E een wettelijke verplichting is voor werkgevers met werknemers in dienst, wil je als organisatie ook dat je werknemers op een gezonde en veilige manier aan het werk kunnen. Zo kunnen zij beter presteren en hier profiteer je als werkgever natuurlijk ook van. Overigens zijn er veel verzekeringspolissen die eisen dat er een RI&E is, eveneens een goede reden zijn om de RI&E uit te voeren.

Aan de slag
Het is belangrijk dat je als vereniging nadenkt over het sportklimaat dat je aan je sporters wilt bieden. Ook de zorg voor vrijwilligers is belangrijk. En daar kan deze gratis RI&E goed bij helpen. Voor een aantal sporten, waaronder hockey, zijn zelfs sportspecifieke vragen opgenomen. Daarnaast kan de SportRIE uitstekend helpen om de grootste gevaren in de hand te houden. Doordat de SportRIE formeel getoetst en goed bevonden is, beschikken we hiermee over een erkend branchespecifiek RI&E-instrument. Organisaties met minder dan 25 werknemers hoeven een goedgekeurde branche RI&E niet zelf te laten toetsen. Dat scheelt flink in de kosten.

De SportRIE is beschikbaar via de website. Mochten je hier vragen over hebben, dan heeft de WOS een helpdesk. Ook is een FAQ gedeelte met veel gestelde vragen.

Veel verenigingen lopen tegen vragen aan op het gebied van sportvastgoed (waaronder: sportvelden, clubgebouwen, kleedkamers, tribunes, dug-outs, etc). Afspraken over eigendom en gebruik van sportvastgoed blijken namelijk niet altijd even duidelijk en goed geregeld te zijn tussen de eigenaar (vaak de gemeente) en de gebruiker (de sportvereniging). Wie is de eigenaar, wat is mijn eigendomspositie, hoe is het met het onderhoud geregeld, wie is aansprakelijk?

Heeft jouw vereniging hier ook vragen over? Deze whitepaper kan jou helpen wanneer je (veelal met de gemeente) afspraken maakt over het eigendom en gebruik van sportvastgoed, zodat je niet voor onaangename verrassingen komt te staan. Heb je naar aanleiding van dit document nog aanvullende vragen? Neem dan contact op met Chantal Mies, Senior medewerker Verenigingsdienstverlening (chantal.mies@knhb.nl).

Door je accommodatie te verduurzamen, kun je als vereniging structureel gaan besparen op je vaste lasten. Om verenigingen te informeren over de diverse mogelijkheden, organiseerden we in samenwerking met de Atletiekunie, het KNKV, de KNLTB en SportStroom de driedelige webinarserie ‘Verduurzaming accommodatie’.

Centraal hierin stond het begeleidingstraject van NOC*NSF. Dit begeleidingstraject, dat sportverenigingen helpt bij het verduurzamen van hun accommodatie, biedt het ministerie van VWS in ieder geval tot 1 juli 2021 kosteloos aan. Daarbij geldt: wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Bij het traject zijn landelijke experts betrokken die maatwerk per accommodatie kunnen leveren. Het gehele project heeft een even uitdagende als duidelijke doelstelling: 40% reductie op de stroomkosten en 10% reductie op de gaskosten. Tijdens het eerste webinar werden de mogelijkheden van dit traject uitgebreid besproken.

Webinar 1: 26 november 2020

Het eerste webinar ging vooral in op het verduurzamingstraject zelf. Waarom zou je er juist nu mee aan de slag gaan, hoe gaat het traject precies in zijn werk en welke financieringsopties zijn er? Bij dat laatste onderwerp kwamen onder andere garantstellingen van de Stichting Waarborgfonds Sport, de Sportlening, crowdfunding, ledenobligaties en de BOSA-subsidieregeling (stimulering bouw en onderhoud sportaccommodaties) ter sprake.

Heb je het webinar van 26 november gemist? Kijk hieronder het webinar terug:

Presentatie downloaden

Wil je de presentatie van Robert den Ouden nog eens rustig doorlezen?

Webinar 2: 13 januari 2021

Tijdens het tweede webinar ging Robert uitgebreid in op de diverse mogelijkheden van LED-verlichting en zonnepanelen. De technische werking van zonnepanelen met de bijbehorende omvormers, het type aansluiting (grootverbruik of kleinverbruik), salderen en kwaliteit stonden centraal. Ook legde hij uit hoe LED-verlichting werkt, waarbij hij inging op LED-lampjes, armaturen, het verschil tussen Lumen en Lux en de besturingsmogelijkheden. Verder kwam de keuring van lichtmasten, lichthinder en de besparing en terugverdientijd aan de orde.

Wil je het webinar van 13 januari terugzien of de presentatie ontvangen? Neem dan contact op met Chantal Mies (Senior medewerker Verenigingsdienstverlening (Accommodatie)).

Webinar 3: 20 januari 2021

Robert nam de deelnemers tijdens het derde webinar mee in de stappen die je kunt nemen als je gaat beginnen met isoleren en aansluitend ventileren en verwarmen. Hij vertelde over de logische volgorde en de afstemming van diverse onderdelen. Een sportaccommodatie vraagt om maatwerk en een persoonlijk advies. Tijdens het begeleidingstraject word je geholpen met het maken van een plan van aanpak, gericht op de verenigingssituatie.

Wil je webinar van 20 januari terugzien of de presentatie ontvangen? Neem dan contact op met Chantal Mies (Senior medewerker Verenigingsdienstverlening (Accommodatie)).

Meer weten?

Wil je na het zien van deze webinars ook aan de slag met verduurzaming van je accommodatie? De eerste stap is het aanvragen van het gratis begeleidingstraject, dat kan via de website van SportStroom. Wil je eerst meer informatie over duurzaamheid of de presentaties van het tweede of derde webinar graag bekijken? Neem dan contact op met Chantal Mies (Senior medewerker Verenigingsdienstverlening (Accommodatie)).

Aanvullende informatie over het onderwerp ‘Duurzaamheid’ vind je hier.